Trong Một Trạm Xe Điện Ngầm

Những gương mặt thấp thoáng trong đám đông;

Những cánh hoa trên nhành cây đen, ẩm ướt.

— Ezra Pound

Một bài thơ tuyệt hảo trứ danh. Một kinh điển của « hình tượng chủ nghĩa ». Tuy nhiên đây không chỉ là những hình tượng, mà còn là một ẩn dụ. Ta hãy cùng đọc bài thơ này.

Một ẩn dụ kéo-dài (trong tiếng mẹ đẻ của tôi, tiếng Pháp, là « métaphore filée ») vận động như một giao liên. Giữa hai trường nghĩa, nó nhảy từ trường nghĩa thứ nhất sang cái thứ hai, và rồi nhảy ngược trở lại và rồi cứ tiếp tục, như một con thoi, một đường chỉ hay những dòng thơ. Nếu là một ẩn dụ kéo-dài, Trong một trạm xe điện ngầm có thể là gì đó tựa như:

Đám đông là một nhành cây đen ẩm ướt.

Những khuôn mặt hiện lên trong đám đông, tựa những cánh hoa.

Khi ta đọc Trong một trạm xe điện ngầm, không có ẩn dụ kéo-dài nào, nhưng thay vào đó là một thứ mà tôi nghĩ nên gọi nó là « ẩn dụ song hành » (tất nhiên mọi người có thể đề nghị một cái tên chính xác hơn). Một « ẩn dụ song hành » khám phá một trường nghĩa ở bình diện rộng (ở ví dụ này là tuyến tàu điện ngầm) và ở phút chót, nó vĩnh viễn vọt sang trường nghĩa thứ hai và khám phá trường nghĩa này (ở đây là cái cây) trong sự song hành và cân xứng với trường nghĩa thứ nhất.

« Ẩn dụ song hành » đến từ đâu ? Liệu ta có thể hiểu thêm chút gì về ảnh hưởng sâu đậm của thơ haiku lên các nhà Hình tượng chủ nghĩa ?
 

-- dịch bởi Đức Anh--