“nó không thể diễn tả được và vượt
ngoài tư duy… chỉ có thể biết được
nó bằng cách biến thành nó”

- UPANISHADS (ÁO NGHĨA THƯ)

không ai biết cả, ngoại trừ một người, tôi, khi xảy ra câu chuyện chỉ có bọn họ và tôi, mùa thu, nặng trịch những cơn gió chuyển mùa như thể đang thổi về tự chốn trời đất hoang sơ, phải đánh đổ cho tiêu tan hết thảy những gì ta thấy còn chướng mắt, người chỉ huy cuộc thanh trừng nói, chẳng phải lén lút nói, cũng chẳng phải là tuyên bố công khai trước mọi người, những lời nói tựa thứ ma lực kỳ dị âm thầm len lỏi qua khắp ngõ ngách của thế kỷ làm bùng lên những nông nổi của hờn căm, cũng không thể nói là hờn căm vô lối, hay hờn căm không vô lối [hãy cứ để cho thời gian định giá…] cuộc thanh trừng có vẻ như niềm bí ẩn, có vẻ như chừng nào còn sự tồn tại của loài người thì còn nó [ hãy cứ thử chờ sự chuyển động của thời gian…], đây là kịch bản của thời đại, đêm nghe tiếng chó sủa, người đàn ông nói với chính mình, không phải tôi muốn đẩy câu chuyện đến chỗ nghiêm trọng, nhưng rõ ràng mọi thứ diễn biến có vẻ bí ẩn như bắt đầu từ tiếng chó sủa [ nói một cách ẩn dụ là tiếng chó sủa…] đây là kịch bản của thời đại, đêm nghe tiếng chó sủa, người phụ nữ nói với chính mình, và quì xuống giữa đêm trường, những lời nguyện cầu chỉ có gió đêm mới nghe thấy, những cơn gió chuyển mùa như thể đang làm cho tiếng sủa của chó lan ra khắp mặt đất, đây là kịch bản của thời đại, hễ còn xử sự tàn tệ nhau là còn thù hận, người đưa tin nói, đêm nghe tiếng chó sủa, người ta chẳng thể phân biệt được là sủa người đưa tin, hay sủa người chỉ huy cuộc thanh trừng, hay sủa những kẻ nông nổi đang bước vào cuộc thanh trừng của thế kỷ, làm sao biết hết được những gì diễn ra trong cuộc tiến hóa vạn kỷ của loài giống con người, chẳng phải có lúc tổ tiên con người đã ngủ yên đấy sao [ đấy là lúc những nhà tiền sử học nhìn thấy sự đứt đoạn của chuỗi tiến hóa…] hay sự đứt đoạn là hậu quả của những cuộc thanh trừng trong quá khứ, sau những giấc miên trường giả định, có thể là những cuộc phân hóa có tích cách định mệnh, bỗng rẽ ra thành những chi, những họ, mang trong mình những cách nhìn thế giới khác nhau, vào một buổi hoàng hôn nắng nhạt nào đó, bỗng  nhìn thấy những đám mây màu máu, chỗ này lập tức gọi đấy là dấu hiệu của niềm vui, nhưng chỗ kia lập tức u sầu cho là sắp xảy tai họa, những khác biệt nhau về giọng nói tiếng cười, những khác biệt nhau về cách ăn ngủ, cách làm tình, những khác biệt nhau về quan niệm sống chết, dần dần đẩy con người xa nhau ra [ mặc cho những thiết lập văn hóa luôn đặt trên nền tảng yêu thương…] cho đến một hôm lòng thù hận bỗng lắng đọng thành ký ức loài giống, cho đến một hôm [của đương đại…] người ta bỗng hú gọi nhau làm cuộc hẹn hò thế kỷ, cuộc hẹn hò tìm diệt đồng loại, đây là kịch bản của thời đại, đêm nghe tiếng chó sủa, người đàn ông nói với chính mình, và nhìn thấy vị chỉ huy cuộc thanh trừng của thế kỷ đang gào lên [phải đánh đổ cho tiêu tan hết thảy những gì ta thấy còn chướng mắt…] nhìn thấy những kẻ hiếu sát đang lao vào cuộc chém giết và nhìn thấy hiện ra trước mặt mình một loài đại thụ, một họ cây to lớn vừa hiền từ vừa tàn nhẫn, cành nhánh rễ tỏa mọc khắp nơi, mặt đất lênh láng những thống khổ, những thống khổ gây bỡi sự phát dục tự sinh và sự kháng dục không phải tự sinh, người phụ nữ nhìn thấy máu chảy tràn lan trên mặt đất thì kêu lên đây là kịch bản của thời đại, không ai biết chuyện này cả, ngoại trừ một người, là tôi, bởi khi xảy câu chuyện chỉ có tôi và bọn họ tôi đã đưa hết vào cơn ác mộng của tôi.

-- ảnh cửa Nguyễn Hoàng Giang