Như những vần thơ đích thực, tác phẩm của Thúy Hằng khiến ta choáng váng, lay ta khỏi cảm giác và luận thức thông thường. Thế giới vật chất trong những bài thơ ấy nhiều khi có thể bén như dao và thật tù túng và hung bạo, nhưng các nhân vật của cô mang trong mình một sức quyến rũ thách thức sự khô khan, trì đọng và cả cái chết. Họ là những kẻ thần bí, những người hư ảo bước tự do từ thế giới này qua thế giới khác – hay đơn giản là họ đồng thời sống ở cả hai thế giới. Với những nhân vật bị cô lập hay những người bị đánh bẫy – bởi bệnh tật, điên loạn, chiếntranh – những ranh giới giữa hiện thực và tưởng tượng, quá khứ và hiện tại không còn tồn tại. Trong "bệnh & bánh mì", một bệnh nhân trên giường bệnh nhận ra cô đã trở thành mẩu bánh mì đen trong bếp lửa bập bùng: phù lên như củi trong lò, bánh mì vỡ, đen* __________ * những khoanh bánh mì nám ruột Kẻ phát ngôn trong thơ Thúy Hằng cũng có lúc sôi sục và tỏ ra lì lợm. Họ là những kẻ tự nguyện sống kiếp lang thang, những người nữ thở ra khói thuốc và không sợ hãi sức mạnh dục cảm của bản thân. Họ cũng hiểu thấu tính hai mặt của tình yêu và tình dục,hai xung lực có thể sáng tạo nhưng cũng có thể phá hủy dễ dàng đến nhường nào: tôi lúc nào cũng thích lao vào những phụ nữ khác lạ và chìm đắm trong bóng tối triền miên tôi là người tình nhỏ gây dấu ấn mạnh mẽ nhất và tàn phá nhất Nhưng thảng hoặc những con người trong thơ ấy, dẫu huyền hoặc, vẫn mong những thứ mà chúng ta vẫn hằng mong. Họ khao khát được ôm ấp, được nhớ đến. Lòng khát khao ấy càng sâu sắc hơn bởi cảm thức nhạy bén của nhà thơ về sự phù du và tha hương, một nỗi sầu thấm đẫm mọi tác phẩm của Hằng. Chính những khoảnh khắc ấy là lúc tôi yêu nhất những vần thơ của cô. chị hãy cất tôi vào bất cứ nơi đâu có thể. nếu sự biến mất xảy ra thật sự và tôi bỗng trở thành không khí, chị hãy về lại nơi này, mở cửa phòng để hít trọn tôi vào phổi,
- Claire Barnard dịch bởi Đức Anh ________________________________________________________________________
bệnh & bánh mì đằng sau giường tôi bệnh, chồn hương thi nhau quệt lên tường vệt nước tiểu thành mặt x, đậm và thô tròn và dài x đang cười cợt ai đó hoặc x đang ngồi gậm bánh mì đen đây là tuần thứ tám tôi trở bệnh hoạn cánh tay nước đái quỉ rơi vào lọ sắt người ta cặp vào nách tôi con dao và tỏi để xua đi x tôi không nói tôi lú lẫn khạc vào chậu mặt x trắng bệch và héo ngày bệnh nhớt chảy quanh đế giày lẩn vào gan bàn chân phù lên như củi trong lò, bánh mì vỡ, đen* __________ * những khoanh bánh mì nám ruột nằm rải rác dưới chân x đi ngang nghiến cho vụn thêm tôi tiếp tục nổ lốp đốp trong lò nướng x không thèm chú ý những biểu hiện** đang xảy ra sau lưng cái lò sát sinh nóng nực tất cả tôi chui ra đều chống lại x __________ ** có phải họ đang nhảy dậm dật, ấn vào sàn nhà dấu hiệu tôi quỉ đến gần qua x, nhìn tôi nhìn tôi (đừng đến cửa sổ ngó gân tôi đang rút ở đây là lò lửa ai đã cắt tôi và thảy trên chiếc vỉ kia?) gaylord's T3, 28, 12/2004 tối nguyễn thúy hằng ________________________________________________________________________ [những từ] - họ cũng là lớp bột hư ảo qua vùng đầm lầy, bằng một biểu hiện mang tính lảng vảng, cô ta nói tôi là cái cân, có thể chứa nhiều tình cảm cùng một lúc vì tôi bị chi phối bởi chùm sao Vệ nữ nên tôi rất cuồng dại trong tình yêu, tôi là kẻ đa tình nhất trong 12 dấu hiệu tử vi tôi lúc nào cũng thích lao vào những phụ nữ khác lạ và chìm đắm trong bóng tối triền miên tôi là người tình nhỏ gây dấu ấn mạnh mẽ nhất và tàn phá nhất hủy hoại, tan biến, trăng hoa là những từ rất đúng về tôi bằng kinh nghiệm của một thông dịch viên lâu năm, cô ta diễn giải tiếp, trong hơi nóng trải dài và dàn hàng ngang của tháng Chín trên cánh đồng hoang, tương tự như câu chuyện Lịch sử về Kẻ Lữ Hành, tôi sẽ đi như bóng ma, trôi dạt như loại chim mỏ nhát, trầm tích như tàu bè tôi sẽ thôi chải lông mi một cách cẩn trọng, tôi sẽ nấu chảy không khí với phong thái của một người dân thành thị, hoặc tôi sẽ xuất hiện dưới dạng một cụm hoa thạch thảo ở Saigon những năm 75 tôi sẽ trù quến người có khuynh hướng tình dục xuất phát từ sự đam mê cái đẹp, sự lãng mạn và khát vọng cho bất kì cá nhân nào, không kể giới tính họ hoặc tôi là nguyên nhân để đàn ông bỗng mặc áo phụ nữ, trang điểm và tụ tập một cách rực rỡ dưới ánh mặt trời nhưng đồng thời tôi sẽ nhận vô số lời nguyền rủa từ đa số tầng lớp dị tính, vì tôi chính là tác nhân hóa học, một hóa chất đặc biệt có thể làm yếu đi buồng trứng và giảm số lượng tinh dịch của họ với bước đi như bóng ma hành quân chậm rãi qua vùng đầm lầy, tôi sẽ làm diệt chủng toàn bộ trứng côn trùng và giải tán được vẻ nghiêm trọng của giới nhà văn công chức và giới phê bình nghệ thuật đang ngồi bóng nhẫy trên tivi rồi vẫn yên vị trong chiếc ghế độc thân đó, qua âm vang của những bài thánh ca, nhịp đều đều, giọng trầm bổng bị xao lãng vì sự nghẽn mạch, cô ta đoán nốt: trong năm nay, nếu không được khăn gói và nhảy lên tàu xe, hoặc tự bay khỏi mặt đất đến một xứ xa vào tháng Bảy hoặc Tám, tôi sẽ tự nhiên biến mất như làn hương với chứng điên vì tình, lúc đó tôi chỉ là bộ quần áo trống không, thành một đường viền thật sự mà không chứa chấp được ai bên trong, và tôi sẽ nhắn lại với kẻ đang ngồi đoán số mệnh cho tôi rằng, cùng với những vì sao xấu đóng trong cung mệnh và bắt tôi trở nên yêu liên tiếp, chị hãy cất tôi vào bất cứ nơi đâu có thể. nếu sự biến mất xảy ra thật sự và tôi bỗng trở thành không khí, chị hãy về lại nơi này, mở cửa phòng để hít trọn tôi vào phổi, vì nơi đây: im vắng, cafe, hoa sắp chết, sự tàn hơi của tôi, rượu, sách, nhạc, giấy, bút, những bức dang dở và màu mè lặng ngắt: cùng với cuộc sống đẹp, mùi hương nơi này không bao giờ quên nổi. -phòng vẽ g. Thứ Bảy, ngày 4 tháng 4 năm 2009- 6h30 tối. ________________________________________________________________________ [những từ] - bản gốc của số, giữa những cái thanh, không tìm, không nhìn thấy: kẻ đang căm nín dưới những kệ sách 1. hôi hám bẩn thỉu làm tắc nghẽn sự cho phép, đảm bảo, cho quyền điên cuồng, kỳ quặc, gàn dở, người điên… tròng trành, quanh co, ốm yếu, cáu gắt giường-đi văng (hang chồn cáo) nằm xuống, nằm dài ra đi, diễn đạt, che đậy, nấp, trốn không thấy (hãm lại, móc, chốt) lời đe dọa đám mây từ trên đỉnh núi, lúc dông bão, tôi vẫn cố phân bua họ-chỉ huy, điều khiển (mưa xối xả, lở loét và cuốn trôi cả căn lều, bên dưới, xác người ngập lút vào đất) kéo, lôi, trôi đi, lê đi cái bừa, xe trượt, xe bốn ngựa, móng nạo vét không thấy. vẫn không thấy gì hết. tôi không làm. (gần đây nhất: sự ly tán của một rặng cây khỏi sách của chúng, bắt người lạ thích mặc áo đàn ông…) nó dính, chưa khô, sờn, xác xơ, tồi lớp đất mặt, than bùn, lát bằng đất tảng, lều bều giữa những cái thanh than ôi, loài người 2. vẫn không thấy (từ gần nhất: tối sầm lại, có vẻ buồn rầu bóng tối ảm đạm, hiện ra mờ mờ…) nhiều viền xếp không thấy (đến thật gần, phía bên kia đường hầm, trồi lên, gần nữa: (thơ)-nhẫn tâm, tàn lụi) không thấy (màu xám của dãy núi, mọt gông) không thấy (tinh thần quá dao động, quẫn trí, nấc cụt) không thấy (ruột, đường ngầm chật hẹp, chỉ cần suy nghĩ về nơi đây đã làm cho tôi tư hương, cửa sông, ngày cũ dây ruột mèo: lần tường mà đi, phá hủy bên trong, moi, phá) tanh tưởi, làm nôn mửa và chứng phát ban, phong ngứa, và họ-nói nhẹ nhàng, gợi ý bóng gió.. họ-ru ngủ, lặng sóng, nằm xuống, yên họ-nhỏ hơn, ít hơn, thì thào, bé hơn, kém, số lượng không đầy, gạn bớt họ, đã lấy đi lời cuồng nộ, hột sương, nước, bóng, bàn tay này, tha hương, sự lịch thiệp, pha lê, nước muối, tên đường, mưa trên mái, căn nhà đầy bột màu vàng, trí nhớ ở đó, sự rút gân, trặt trẹo xương, làm vẹo cổ cứu chữa, làm bình thường nó đi, đền bù, sửa sang vật bị mất, thất lạc, bị tước, phải trả giá phân chuồng, vật gớm ghiếc, hỗn tạp, không hố xí, không phải người trong vùng, bẩn thỉu, phá rối chiến tranh, chống lại, ngày qua ngày (họ cố gắng nhét vài cành hoa li ti vào cái lọ cũ kĩ và để cho nước làm ung nó họ nấp sau lưng tủ và ngủ gục từ năm này qua tháng nọ họ làm ấm người bằng cách để cho nhện bò xung quanh họ thả tóc vào cái chậu và để nó mất mùi họ không thể nhớ cái gì vừa mới lung lay và gậm nhấm) cho đến khi CN, ngày 11 tháng 1, 2009, 10pm ________________________________________________________________________ [những từ] - không tìm thấy qua điện thoại cô ta nói, tôi theo thuyết định mệnh, và tôi là dấu hiệu thứ 7 trong tử vi Tây phương-chòm sao Thiên Bình nên tôi cực kỳ ma quái khi yêu và trong đêm, trước cửa sổ rộng lớn, khi đèn vàng hắt lên bóng cây thông đen ngòm phía bên kia ngôi nhà những phong cảnh lạ lùng-cô ta khẽ nói tiếp, qua tâm tưởng: trong tình trạng làm thoát chất lỏng ra ngoài, xôn xao-tôi là sự lai tạo giữa hai giống người, với khả năng tự quyết và không theo phong cách nhà giáo mô phạm, tôi sẽ công kích và tăng thêm sư rối loạn, khó ở-khiến cô ta có thể bị tổn thương, nổi khùng lên và với chứng lãng quên, cô ta tưởng như mình đang sống trong thời kỳ điêu tàn, đau đớn dấy lên của ký ức-nhưng trong trạng thái lưỡng cực này-cô ta tiến đến gần tôi nhất và qua những bức thư, là số tử vi, lời khuyến cáo, cô ta nói tôi buộc phải gieo đồng tiền để quyết định một việc gì, liệu tôi có nhất thiết cãi lại loài người, qua cây gậy làm bằng gỗ phong, tôi đã quất liên tiếp lên cánh tay những buổi chiều nơi đây họ có thể là lớp bột hư ảo, để tôi tiếp tục chịu đựng lời họ nói tôi tự cô độc, dị dạng và tự xây tường rào xung quanh, tôi chôn chân một chỗ nhưng ác hiểm khôn lường hay là tôi thấy (thơ)-kẻ thù, trở nên độc dược (cho ai đó) rồi vẫn qua chùm sao Thiên Bình, (giọng đều đều cô ta nói tiếp) không phải sự yêu điên dại của tôi sinh ra từ kích thích của tuyến thượng thận, hoặc tôi được cấu thành từ thuốc khử trùng bằng viên hay nước có nồng độ giống nhau quá, tôi không thể bắt chước ai để cầm chặt gánh nặng, cũng không phải loại bị áp bức làm cho đau bụng, càng không phải gần đây tôi bị ám ảnh tôi cũng giống những chiếc thuyền trôi trên biển với đám người xác xơ buộc rời bỏ chốn cũ vào những năm 1975 cô ta (ngừng một lúc để suy nghĩ, như bị bất động một lúc rồi nói tiếp, giọng khẳng định, mạch lạc): tôi, là từ không tìm thấy, không tìm thấy được tôi, là cái loại chưa xuất hiện trên bản đồ, không phải là từ ngữ sẽ được phát giác trong từ điển tổng hợp hoặc sách viết riêng cho chứng tâm thần ám ảnh thôi thúc, mà nói một cách ngắn gọn, bình thường: tôi như vòng tròn được trẻ con ngoặc đơn giản trên tập vẽ của chúng, rồi tôi đứng dậy và đi như một đường viền với nét mờ nhạt của bút chì, rồi có lẽ, với một người theo thuyết định mệnh như tôi, tôi sẽ không xuất hiện trong sự ghi chép và định nghĩa trong bất cứ sổ tay của ai hết, mà tôi sẽ được lưu lại bằng trí nhớ, (bỗng dưng từ đầu dây bên kia giọng cô ta thấp xuống hẳn) “…như của tôi đây, tôi sẽ lưu lại em trong những ngày cuối đông này, trong sự kết thúc của mùa màng sắp tới, em chỉ hiện lên trong đau nhức của cơ thể tôi, trong mỗi bữa sáng khi đau dạ dày tôi đã nghĩ em ngồi trong đó, và đứa con trai tôi, đối diện cùng lúc đã nói, "ăn đi mẹ, đừng buồn" Thứ Năm, Ngày 19 Tháng 3 Năm 2009 6pm _____________________________________________________________________